İpek böceği son dönemlerde girişimcilerin kafasına yatan yatırımlar arasında yer alıyor.  İpek böceği nedir? İpek böceği yetiştiriciliği nasıl olunur?  işte bu detayları haberimizin içerisinde bulabilirsiniz.

İpek böceği nedir?

İpek böceği, yumurtalarını dut yaprakları üzerine bırakır, yumurtladıktan üç dört gün sonra ölür. Baharda taze dut yaprakları üzerindeki yumurtalardan larva halinde çıkan tırtıllar sık tüylü ve siyahtır. Büyük bir iştahla devamlı dut yaprağı yerler ve dört beş defa gömlek değiştirerek bir bir buçuk ayda 7 veya 8 santime ulaşırlar.

Büyüdükçe renkleri açılır ve tüyleri kaybolur. İyice büyüyüp de hücrelerine yerleşince üst dudağındaki delikten iplik halinde zamk gibi bir sıvı çıkararak kozasını yapmaya başlar. Tırtıl önce kozanın dış kısmını sonra kendi vücudunun etrafını örmeye devam eder ve görünmez olur.

Eğer kendi haline bırakılırsa iki üç hafta içinde kelebek haline gelerek ördüğü kozayı parçalar ve dışarı çıkar. Bu yüzden kozayı parçalamadan kozalar sıcak suya atılır veya sıcak su buharına tutularak tırtıl öldürülür. Böylece ipek kozaları elde edilir. Bu kozalardan da tel şeklindeki ipek lifleri çıkarılıp ham ipek üretilir.

Böceğin neslinin devamı için bir kısım kozanın gelişimini tamamlayıp kelebeğin çıkmasına müsaade edilir. Suni ipek kavak, göknar, söğüt gibi selülozca zengin olan ağaçlardan kimyasal yollarla elde edilen liflere denir.

Suni ipek viskos metodu ile elde edilir. Belirtilen ağaçlar önce levha haline getirilir. Sonra kurutulur ve makinelere konularak lif lif parçalanır. Selüloz lifleri sac kaplarda birkaç gün bekletildikten sonra kükürtleme makinalarında 100 kilogramına 33 kilogram karbonsülfür karıştıralarak, belirli sıcaklıkta 2½ saat bekletilir. Bu arada selüloz renklenmeye başlar istenilen beyaz renk elde edilince kükürtleme kesilir. Elde edilen madde kesilir. Sonra platin alaşımından yapılmış çok ince delikli gözlerden asitli bir banyo içine fışkırtılır. Böylece gözlerden çıkan madde iplik haline gelir ve makaralara sarılır. Asit kükürt ve serbest tuzdan temizlenen madde suni ipek olarak piyasaya sürülür. Suni ipek doğal ipek kadar dayanıklı değildir.

İpek Böceği Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Yumurtalar

Mehmet Bey, her zaman en önemli olan şeyin yumurta olduğunu söylüyor ve “ipek böceği yumurtası” bulmanın son derece zor olduğunu ve ipek böceği çiftliğini kurmak için yaptığı tek yatırımın 200 adet yumurta satın almak olduğunu belirtiyor. Dilerseniz bu yumurtaları almak için devlet desteğinden de faydalanabiliyorsunuz.

Ancak ipek böceği yetiştiriciliği için başka şeyler de gerekiyor. Mesela dut yaprağı… İpekböceklerinin en sevdiği şey Morus alba, yani ülkemizde de sık bulunan beyaz dut ağacının yapraklarıdır. İpekböceklerinin kaliteli ipek üretebilmesi için muhakkak bu yapraklardan tüketmesi gerekir. Ayrıca karadut yaprakları da bu böceklerin sevdiği şeylerden biridir.

Ortalama üç yaşındaki bir dut ağacı, ipek böceklerinin ipek üretebilmesi için en iyi kaynaktır. Sağlıklı bir dut ağacı yılda ortalama 10-15 kilo yaprağa sahiptir.

Daha sonra ipek böceği embriyolarını, dut yaprakları açmaya başlamadan önce ortalama 10 derece sıcaklığa sahip bir ortamda ağzı kapalı bir kavanoza yerleştirin. Kavanozun dibine kağıt peçete koyun ve kavanozu buzdolabının sebzelik bölümüne yerleştirin. Böcekler yumurtadan çıkana kadar bu şekilde saklayın.

 Kuluçka Dönemi

Dut ağaçları yaprak vermeye başlayınca böcekleri kavanozdan çıkarın ayakkabı kutusu gibi bir yere koyun. Kutunun bulunduğu ortamın kuru, ılık ve iyi havalandırılmış olmasına dikkat edin. Böcekler, tırtıllar ve güveler (yumurtadan ipek böceği haline gelene kadar geçirdiği büyüme evreleri yani) direkt güneş ışığına maruz kalmamalıdır. İpek böcekleriniz kuluçka evresinde taze havaya ihtiyaç duyar. Bu nedenle böceklerin yanında asla sigara içmeyin. Kuluçka kutusunun sıcaklığı kademeli olarak artırılmalı ve daha sonra belli bir sıcaklığa sabitlenmelidir. Bu da ortalama 20-25 derecedir.

Kutu içindeki böcekler ısı, nem ve diğer faktörlere bağlı olarak 3 ila 10 gün arasında yumurtadan çıkarlar. Yumurtadan çıkmaları yaklaşık 10 dakika sürer ve genelde bu olay sabah erken saatlerde olur. Bu da bir sabah uyandığınızda doyurmanız gereken 200 tane canlıyla karşı karşıya kalmanız anlamına gelir! Yumurtadan çıkmayan diğer ipek böcekleri genelde ertesi günü beklerler. Bu yumurtalar ayrı bir kutuya konmalıdır, zira yumurtadan ilk çıkan gruptakilerden farklı bir gelişme süreçleri olacaktır.

Yeni doğan ipek böceklerinin yaklaşık 3 milimetre büyüklüğünde olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Ancak bir ay içinde ilk ağırlıklarının 10.000 katına ulaşırlar. Bu denli bir büyüme ancak dut yapraklarıyla mümkündür.

İPEK BÖCEĞİ YETİŞTİRİCİLİĞİ HAKKINDA

Dünyada ekonomik anlamda 15 kadar ülkede ipekböcekçiliği yapılmasına karşılık üretilen ipek, çok sayıda ülke tarafından tüketilmektedir. İpek, ilk önce 4000 yıl önce Çinliler tarafından üretilmiş, üretim tekniği uzun yıllar gizli tutulmuş, sonrasında önce Anadolu’da daha sonra Avrupa’da üretilmeye başlanmış olup, ülkemizde ipekböceği yetiştiriciliği yaklaşık 1500 yıldan beri yapılmaktadır.

İpek, ipekböceği larvalarının koza örmek için salgıladıkları, parlak ve çok ince bir teldir. Bu teller bir araya getirilerek ipek iplikleri elde edilir. İpek, kolay boyanabilen, yumuşak ve dayanıklı bir ip olması nedeniyle tarih boyunca çok kıymetli bir dokuma hammaddesi olmuştur. Üretimle ilgili aşamalar; dut ağacının yetiştirilmesi, ipekböceği tohumu ve yaş koza üretimi, kozadan iplik çekilmesidir.

Ülkemizde ipekböceği yetiştiriciliği; arazilerin diğer tarım dallarına elverişli olmadığı yörelerde, gelir kaynakları çok kısıtlı aileler tarafından küçük ölçekte yapılan, çok fazla yatırım gerektirmeyen ve kırsal alanda gizli işsizliğin önlenmesi ve tarımsal gelirin daha dengeli dağılmasında önemli derecede etkili yardımcı bir tarım faaliyeti olarak yürütülmektedir.

İpekböceğinin tek besin kaynağı olan dut yaprağının sağlanmasıyla başlayan ve kozadan ipek ipliğine işleninceye kadar süren bir tarımsal faaliyet olarak sürdürülmektedir. Yaş koza üretimini genellikle yaşlılar ve kadınlar gerçekleştirmekte olup, tüm aile fertlerinin emeklerinin değerlendirilmesinde, kırsal alanda gizli işsizliğin önlenmesi ve tarımsal gelirin daha dengeli dağılmasında önemli derecede etkiye sahiptir.

Türkiye’de üretilen ham ipeğin tamamına yakını ipek halı dokumacılığında, bir bölümü de giyim-kuşam, ev eşyaları, nakış-dikiş, ameliyat ipliği olmak üzere iç piyasada tüketilmektedir. İpekböcekçiliği sektöründe yaş koza üretiminden ipek halı pazarlamasına kadarki üretim işlemlerinde yaklaşık 500.000 kişiye istihdam imkanı sağlanmaktadır. Ayrıca aynı üretim aşamaları esnasında yaş kozanın ipek halıya dönüştürülmesi sonucu yaklaşık 14 misli katma değer ortaya çıkmaktadır.

İpekböceği yetiştiriciliğinde, 35 - 40 günlük çok kısa bir üretim döneminden sonra, kutu başına 26-30 kg arasında yaş koza elde edilebilmektedir. Ülkemizde ipekböceği yetiştiriciliği yapan bir çok aile, yılda 4-5 kutu ipekböceği yetiştirerek geçimini sağlamaya çalışmaktadır.

Türkiye’de ipekböceği yetiştiriciliği 35 ilde yapılmasına karşın toplam yaş koza üretiminin %80’i Antalya, Ankara, Bursa, Bilecik, Diyarbakır, Eskişehir, Hatay, İzmir, Muğla ve Sakarya illerinde gerçekleştirilmektedir.

Son cümle olarak; ipekböceği yetiştiriciliği dut yaprağının temin edilebildiği her yerde yapılabilmekte ve ülkemizin büyük bir bölümünün dut yetiştiriciliği açısından uygun bir iklime sahip olması da avantajımızdır.

Ancak, kentleşmenin yoğun olduğu yerler ve ekstansif tarım alanlarında ilaçlama nedeniyle toplu ölümler görülmektedir.

Üreticiler 2002-2005 yılları arasında Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca DFİF’ten, 2006 yılından İtibaren ise “Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname” kapsamında Bakanlığımızca ürün bazında desteklenmekte olup, 2015 yılı dahil Bakanlığımızca sektöre 23 Milyon TL destekleme ödemesi yapılmıştır.

2015 Yılında; ücretsiz dağıtılan 4.674 kutu tohum için tohum üreticisi kuruluş olan Kozabirliğe 40TL/kutu, üreticiye ise ürettiği yaş koza için 30 TL/Kg olmak üzere toplam 3.630.495 TL destekleme ödemesi yapılmıştır.
İpekböceği desteklemesinde amaç yaş koza üretiminin artırılması olarak görülse de, asıl hedef sürdürülebilirliğin sağlanmasıdır.

İpek Böceği Yetiştiriciliği Kazancı

Bu işten ortalama ne kadar kazanacağınızı bilmek istersiniz elbette. Bu işi, devletin desteklemiş olduğu herhangi bir üretim bölgesinde yaparsanız kazancınız bir hayli yüksek olabilir. Yumurtaları devlet desteğiyle temin edip kilogram başına 35-45 TL kazanabilirsiniz. 40 gün içinde hasadın tamamlandığını düşündüğümüzde ayda ortalama 150-200 kilo kadar ipek üretebilirsiniz. Bu da aylık kazancınızın 6 bin ila 8 bin TL arasında değişeceği gösterir. Ancak hatırı sayılır bir miktarda dut ağacınız ve birkaç yardımcınız yoksa çok kazanç beklemeyin.

Sonuç olarak dut yaprağının dünyanın en güzel kumaşlarından biri haline gelmesine bire bir şahit olmak bile bu işi özel ve güzel kılmaya yeter.

Evinin boş odası 42 günde 3500 TL kazandırdı!

Bingöl’de bu yıl ilk kez yapılan ve bir çiftçinin evinin boş odası 42 gün kullanılan ipek böcekçiliğinde koza hasadı yapıldı. İlk defa yapılan hasattan 65 kilogram koza elde edilirken, 3 bin 500 TL karşılığı olduğunu öğrenildi.

Koza hasadına katılan İl Müdürü Burhan Bahadır, 42 günlük çalışmanın sonuna geldiklerini belirterek, çiftçilere ek gelir kapısı olan bir projenin genişletileceğini söyledi.

"SERVİ'NİN BEYAZ ALTINI"

Kilosunun 55 TL'den koza birliğine satıldığını aktaran Bahadır, "İl müdürlüğümüzün özgün projelerinden olan ve kırsal alanlarda alternatif gelir kaynağı oluşturmak amacıyla bu bölgede gerçekleştirdiğimiz projelerden bir tanesi de ipek böceği yetiştiriciliğiydi. Bölgemiz tarımsal faaliyetler açısından çok uygun olmayan bir bölge, biz de burada neler yapabiliriz diye düşündüğümüzde ipek böcekçiliğini düşündük. İlk defa Servi bölgesinde demostasyon çalışması yaparak çiftçi evinde gerçekleştirdik. 42 gün önce başlattığımız projemiz son buldu, hasadına başladık. Hasat ettiğimiz bu kozalarımızı Servi'nin beyaz altını olarak isimlendireceğiz İnşallah. Önümüzde yıl İnşallah genele yaymış olacağız. Beklediğimiz koza miktarı 60-65 kilogram civarında. Tabi ilk defa denediğimiz için biz başarılı bakıyoruz bu projemize. Alım garantisi olan bir mahsül. Koza birliği tarafından geçen yıl verilen fiyat kilogram başına 5 TL, tarım ve orman bakanlığının kilogram başına verdiği destek fiyatı 50 TL olunca bu da 55 TL'ye tekabül ediyor. Bu da çiftçilerimiz için ek bir gelir demek oluyor" şeklinde konuştu.

İPEK BÖCEĞİ

İpek böceği tohumları, bahar mevsiminde takriben 20 Mart – 10 Nisan tarihleri arasında dut yaprakları üzerinde canlanmaya başlar. Kış döneminde soğuk ortam şartlarında korunan tohumlar yeni bir hayatın başlangıcı olarak canlanmaya başlar. Çok hassas olan bu hayvanlar en az 18 ºC sıcaklığa ihtiyaç duyar en fazla ise 25 ºC ‘lik bir ısıya dayanabilir. Kurtçuklar taze dut yapraklarını yiyerek büyümeye başlar. 7-8 günde bir uyku devresi vardır ve yaklaşık 24 saat (1 gün) uyurlar. Bu hayvanlar uyku devrelerinde aynı zamanda kabuk değiştirirler. Örme devresine gelen bir kurtçuğun boyu 8 – 10 cm. civarındadır ve ağızlarından ip çıkarırlar. Yaklaşık 30-40 gün böylece büyüyen kurtçuklar 10-15 günde de çalı üzerinde kozalarını örerler. En sonunda 15-18 gün sonra kozanın içerisinden kelebek olarak uçarlar. Normal şartlarda herhangi bir kesici alet olmadan kozayı kesemezsiniz. Ama Rabbimizin ona vermiş olduğu özel bir sıvı ile kozayı delip çıkar. Kelebek olarak uçan bu canlının ömrü ise birkaç gündür.

İpek böceğinin örmüş olduğu bu kozalar hakikaten mucizevî bir şekilde örülmüş kozalardır. Büyük kazanlarda ısıtılan, su içerisinde uçları ortaya çıkartılıp makaralara sarılan ipeğin her bir telini, gözün seçmesi âdeta mümkün değil. Sıcak su içerisinde yumuşamış olan kozalardan ipek ipliği elde edilir. Her bir kozadan yaklaşık 1.7 km. uzunluğunda bir ipek ipliği çıkar. Bu iplik, öyle çürük bir iplik değil, kolay kolay kopmayan çok ince ama oldukça sağlam bir ipliktir. Daha sonra tezgahlarda işlenen bu ipekten paha biçilemeyen ipek elbiseler elde edilmektedir. 4-5 kg. kozadan ancak 1 kg. ipek elde edilebilmektedir.